Σφαγή στις όχθες του αιματοβαμμένου ποταμού… Κακή διοίκηση, γενναίοι άνδρες

Η μεγάλη σύγκρουση που έμεινε γνωστή στην ιστορία ως Κριμαϊκός Πόλεμος, είχε βαθιά πολιτικά αίτια, με κυριότερο, τη βαθύτερη επιθυμία της Ρωσίας να διαλύσει την ετοιμόρροπη Οθωμανική Αυτοκρατορία. Απέναντί της όμως η Ρωσία βρήκε τη Βρετανία και τη Γαλλία, οι οποίες, για δικούς τους λόγους, δεν επιθυμούσαν τον οριστικό θάνατο του «μεγάλου ασθενούς», όπως χαρακτηριζόταν τότε η καταρρέουσα αυτοκρατορία των Οθωμανών.

Η κήρυξη του πολέμου βρήκε τους Βρετανούς χωρίς ξεκάθαρο στόχο, σχετικά με το όφελος της πολεμικής εμπλοκής στην οποία συμμετείχαν. Αντίθετα ο Ναπολέων Γ’ της Γαλλίας είχε ευρύτερες επιδιώξεις. Κατ’ αρχήν είχε βέβαια επιτύχει να διασπάσει την συμμαχία Αυστρίας – Ρωσίας.

Σε δεύτερο χρόνο, επιδιώκοντας πάντα την αποδυνάμωση της Αυστρίας, κυρίως και της Ρωσίας, δευτερευόντως, πίστευε ότι θα μπορούσε να «αναστήσει» την υπό τριπλή ρωσική, αυστριακή και πρωσική κατοχή Πολωνία, αποζημιώνοντας τους Πρώσους με άλλα εδάφη.

Σε τακτικό επίπεδο Βρετανία και Γαλλία, επίσης, δεν είχαν ιδέα για τον τόπο και τον τρόπο που θα πολεμούσαν κατά των Ρώσων. Το κύριο πεδίο εμπλοκής των δυνάμεών τους επιλέχθηκε τελικά να είναι η ευρύτερη περιοχή του Ευξείνου Πόντου, για τον απλούστατο λόγο ότι αν δεν ενίσχυαν τους Τούρκους, οι τελευταίοι, σίγουρα θα υφίσταντο δεινή ήττα από τους Ρώσους.

Παράλληλα όμως οι Βρετανοί έστειλαν δυνάμεις τους και στη Βαλτική Θάλασσα και στον Ειρηνικό, με τον Κριμαϊκό Πόλεμο, να εξελίσσεται τελικά σε μια μικρή παγκόσμια σύγκρουση.

Στο μεταξύ οι Ρώσοι, μετά την κήρυξη του πολέμου προέλασαν μέχρι το Βουκουρέστι, ανενόχλητοι. Μόνο μετά την κατάληψη της πόλης αυτής, οι Τούρκοι, αντέδρασαν και άρχισαν να συγκεντρώνουν δυνάμεις στον Δούναβη.

Κατόπιν των εξελίξεων αυτών οι γαλλοβρετανικές δυνάμεις άρχισαν να συγκεντρώνονται στη Βάρνα της Βουλγαρίας. Στη Βάρνα συγκεντρώθηκαν 60.000 Τούρκοι, 30.000 Γάλλοι και 20.000 Βρετανοί Εκεί όμως, λόγω των άθλιων συνθηκών υγιεινής επλήγησαν από επιδημία χολέρας.

Η επιδημία έθεσε εκτός μάχης τουλάχιστον 5.000 Γάλλους και 850 Βρετανούς στρατιώτες. Ακολούθησε κι ένα ακόμα ατύχημα όταν εκδηλώθηκε πυρκαγιά στην πόλη, στις 10 Αυγούστου 1854, από μεθυσμένους Γάλλους στρατιώτες. Παρόλα αυτά η γαλλική διοίκηση κατηγόρησε ως υπεύθυνους για την πυρκαγιά πέντε Έλληνες κατοίκους της πόλης, τους οποίους οι Γάλλοι εκτέλεσαν με τις ξιφολόγχες.

Κατόπιν των εξελίξεων αυτών, αποφασίστηκε η μεταφορά του εκστρατευτικού σώματος στην Κριμαία και η κατάληψη της Σεβαστούπολης.  Τελικά, στις 14 Σεπτεμβρίου 1854, τα συμμαχικά τμήματα άρχισαν να αποβιβάζονται σε απόσταση 16χλμ. νότια της Ευπατορίας. Η πόλη παραδόθηκε αμαχητί.

Στις 19 Σεπτεμβρίου, τα συμμαχικά στρατεύματα κινήθηκαν προς την Σεβαστούπολη. Κατόπιν σύντονης πορείας βρέθηκαν στις όχθες του μικρού ποταμού Μπούλγκανακ, του πρώτου από τους τέσσερις που διασχίζουν το πεδίο από την Ευπατορία στην Σεβαστούπολη.

Η οχυρή τοποθεσία του ποταμού Άλμα

Οι Ρώσοι, δεν περίμεναν συμμαχική απόβαση στην Κριμαία και για αυτό δεν είχαν ενισχύσει τις εκεί δυνάμεις τους, οι οποίες τελούσαν υπό τον πρίγκιπα Μέντσικοφ. Όταν όμως η συμμαχική απόβαση έλαβε τελικά χώρα, ο Μέντσικοφ, συγκέντρωσε τις δυνάμεις του, αλλά δεν αποτόλμησε επίθεση κατά του συμμαχικού προγεφυρώματος. Αν το είχε πράξει, πιθανόν η εξέλιξη της ιστορίας να ήταν διαφορετική, καθώς θα είχε εκμεταλλευτεί στο έπακρο τη σύγχυση που επικρατούσε στο συμμαχικό στρατόπεδο.

Τελικά ο Μέντσικοφ αποφάσισε να αναπτύξει τις δυνάμεις του στη φύσει οχυρή θέση επί του ποταμού Άλμα, βόρεια της Σεβαστούπολης. Εκεί θα συγκρούονταν οι χριστιανοί για χάρη των Τούρκων. Ο Μέντσικοφ δεν επέλεξε τυχαία τη νότια όχθη του μικρού ποταμού Άλμα για να αμυνθεί της εχθρικής επιβουλής κατά της Σεβαστούπολης. Αμέσως νότια του ποταμού το έδαφος ανυψώνεται σε μια σειρά λόφων, από τους οποίους ελέγχεται απόλυτα η πρόσβαση από την Ευπατορία στην Σεβαστούπολη.

Οι λόφοι εκτείνονταν από την ακτογραμμή του Ευξείνου μέχρι σε απόσταση 13 χλμ. περίπου, προς το εσωτερικό, τέμνοντας κάθετα το πεδίο, ενώπιον της νότιας όχθη τους ποταμού. Επίσης, στη βόρεια όχθη, υπήρχαν εκτεταμένα έλη, τα οποία επέτρεπαν την κίνηση μόνο τεσσάρων σημείων, τριών πόρων του ποταμού και της γέφυρας πλησίον του χωριού Μπουρλιούκ, μέσω της οποίας περνούσε και ο δημόσιος δρόμος που ένωνε την Ευπατορία με την Σεβαστούπολη.

Δεξιά του δρόμου βρισκόταν ο λόφος Κούργκαν, ο οποίος δέσποζε αυτού. Εκεί ο Μέντσικοφ διέταξε την κατασκευή οχυρωμάτων. Δυτικότερα βρισκόταν ο λόφος του Τηλέγραφου, όπως τον ονόμασαν οι Βρετανοί, λόγω των εγκαταστάσεων οπτικού τηλεγράφου που υπήρχαν επ’ αυτού, ο οποίος εκτεινόταν μέχρι τη θάλασσα.

Στη βόρεια όχθη του ποταμού υπήρχαν, από δυτικά προς τα ανατολικά, τα χωριά Άλμα Ταμάκ, Μπουρλιούκ και Ταρκανλάρ. Στη νότια όχθη, προς την πλευρά της θάλασσας, υπήρχαν τα μικρά χωριά Ακλές, σε απόσταση 400μ. από την ακτή, Ορτά Κισέκ και Αντζί Μπουλάτ. Σε όλα τα χωριά της περιοχής κατοικούσαν Τάταροι μουσουλμάνοι, οι οποίοι θεωρούσαν τους Τούρκους απελευθερωτές.

Επί της τοποθεσία αυτής ο Μέντσικοφ έταξε τους περίπου άνδρες του 34.000 άνδρες του. Ο Μέντσικοφ είχε τη διάθεσή του το 6ο Σώμα Στρατού, υπό τον στρατηγό πρίγκιπα Γκόρσακοφ, και μέρος του 5ου ΣΣ, υπό τον αντιστράτηγο Κιριακόφ.

Στην απέναντι πλευρά βρισκόταν η Βρετανική Στρατιά, υπό τον στρατάρχη  βαρώνο του Ράγκλαν, με 27.000 άνδρες και 60 πυροβόλα, η Γαλλική Στρατιά της Ανατολής, υπό τον στρατάρχη Σαιντ Αρνώ, (28.000 άνδρες με 68 πυροβόλα) και η Τουρκική Μεραρχία (Σουλεϊμάν πασάς) με τρία ΣΠ, συνολικής δύναμης 7.000 περίπου ανδρών. Συνολικά οι σύμμαχοι παρέτασσαν 61.000 άνδρες και 128 πυροβόλα.

Αίμα στον ποταμό

Το βράδυ της 19ης 1854 Σεπτεμβρίου οι σύμμαχοι στρατοπέδευσαν ανάμεσα στη νότια όχθη του ποταμού Μπούλγκανακ και τη βόρεια του ποταμού Άλμα, σε μια ιδιαιτέρως εκτεθειμένη τοποθεσία, λαμβανομένης υπόψη και του μικρού αριθμού των ιππέων που διέθεταν.

Αν ο Μέντσικοφ ήταν πιο ενεργητικός στρατηγός, θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί την υπεροχή του σε ιππικό και να εκτελέσει κάποιο εγχείρημα κατά του συμμαχικού στρατοπέδου. Ακόμα θα μπορούσε να αξιοποιήσει τους Κοζάκους του, εξαπολύοντάς τους σε επιθέσεις κατά της υπερεκτεταμένης και σχεδόν αφρούρητης γραμμής συγκοινωνιών των συμμάχων από την Ευπατορία . Δεν έπραξε τίποτα από αυτά, αρκούμενος σε παθητική άμυνα.

Το βράδυ της 19ης Σεπτεμβρίου ο λόρδος Ράγκλαν συγκάλεσε πολεμικό συμβούλιο σε μια καλύβα κοντά στη γέφυρα πλησίον του χωριού Μπουρλιούκ. Ράγκλαν και Σαιντ Αρνώ κατέληξαν στο σχέδιο επίθεσης, το οποίο προέβλεπε επίθεση των Γάλλων κατά του ρωσικού αριστερού, στην πλευρά της θάλασσας και επίθεση των Βρετανών κατά του ρωσικού δεξιού, στον λόφο Κούργκαν.

Το σχέδιο αυτή αποτελούσε έμπνευση του Γάλλου στρατάρχη, το οποίο ο Βρετανός ομοιόβαθμός του, υποσχέθηκε να ακολουθήσει. Στην πραγματικότητα οι δύο σύμμαχοι διοικητές δεν είχαν ιδέα ούτε της ισχύος της τοποθεσίας, ούτε της αριθμητικής ισχύς του αντιπάλου τους, καθώς δεν είχαν φροντίσει να διατάξουν αναγνώριση της ρωσικής τοποθεσίας.

Λίγο μετά τις 05.30 τα ξημερώματα της 20ης Σεπτεμβρίου Γάλλοι και Τούρκοι ήταν έτοιμοι να ξεκινήσουν την επίθεση κατά του ρωσικού αριστερού πλευρού. Οι Βρετανοί όμως δεν είχαν καν ξυπνήσει ακόμα. Τελικά αφού ετοιμάστηκαν με την ησυχία τους και πήραν το πρωινό τους, οι Βρετανοί δήλωσαν έτοιμοι να επιτεθούν στις 10.30 το πρωί, δηλαδή πέντε ολόκληρες ώρες μετά την προβλεπόμενη ώρα εκδήλωσης της επίθεσης.

Τελικά η προέλαση των συμμαχικών δυνάμεων επιτέλους ξεκίνησε, υπό τους ήχους στρατιωτικής μουσικής! Αμέσως όμως αποδείχτηκε η έλλειψη συνεργασίας μεταξύ Βρετανών και Γάλλων, οι οποίοι, τηρώντας, υποτίθεται, κατά γράμμα το σχέδιο, βάδισαν οι μεν αριστερά, οι δε δεξιά, αφήνοντας ένα μεγάλο κενό στο κέντρο τους. Έντρομοι οι Σαιντ Αρνώ και Ράγκλαν σταμάτησαν την κίνηση των μονάδων τους και αναδιοργάνωσαν τη γραμμή τους, χάνοντας μια ακόμα ώρα.

Καθώς όμως είχε φτάσει πλέον μεσημέρι αποφάσισαν να σταματήσουν εκεί που βρίσκονταν για να γευματίσουν οι άνδρες, σε απόσταση περίπου 2,5 χλμ. από τις ρωσικές γραμμές. Ο Σαιντ Αρνώ συναντήθηκε τότε με τον Ράγκλαν και μαζί κοίταξαν προς τις ρωσικές γραμμές, με τα τηλεσκόπιά τους, διαπιστώνοντας, τότε μόλις, ότι οι Ρώσοι κατέχουν ισχυρές θέσεις άμυνας.

Από την ακτή μέχρι τον λόφο του Τηλέγραφου οι Ρώσοι είχαν τάξει περί τα 12 τάγματα πεζικού, υποστηριζόμενα από 20 πυροβόλα, της 17ης ΜΠ του αντιστράτηγου Κιριακόφ. Είχαν ακόμα τοποθετηθεί εξέδρες στον λόφο, από όπου εύποροι κάτοικοι της Σεβαστούπολης θα παρακολουθούσαν τη μάχη!

Στο δεξιό τους, μεταξύ του χωριού Μπουρλιούκ και του λόφου Κούργκαν, είχαν ταχθεί 18 ρωσικά τάγματα, υποστηριζόμενα από 70 πυροβόλα. Σε δύο οχυρώματα που είχαν δημιουργηθεί, στις παρυφές του λόφου, είχαν ταχθεί τέσσερα τάγματα πεζικού και 14 βαριά πυροβόλα.

Μια ακόμα πυροβολαρχία και πέντε τάγματα πεζικού είχαν αναπτυχθεί κατά μήκος της οδού Ευπατορίας – Σεβαστούπολης, μεταξύ του λόφου του Τηλέγραφου και του λόφου Κούργκαν, υπό τον πρίγκιπα Γκόρσακοφ. Ο Μέντσικοφ τήρησε ως εφεδρεία άλλα επτά τάγματα και δύο πυροβολαρχίες.

Ωστόσο ο Ρώσος πρίγκιπας και στρατηγός Αλεξάντρ Μέντσικοφ δεν θα έπρεπε να είναι ευχαριστημένος. Αν και είχε χρόνο, δεν είχε φροντίσει, πέραν των δύο οχυρωμάτων στον λόφο Κούργκαν, να οχυρώσει την τοποθεσία του, η οποία παρουσίαζε μια μεγάλη αδυναμία στο άκρο αριστερό της.

Ο Μέντσικοφ φοβούμενος επίθεση των συμμαχικών πλοίων, είχε αποσύρει τις δυνάμεις του σε απόσταση 3 χλμ. από τη θάλασσα, με αποτέλεσμα να υπάρχει κενό, μεταξύ των ρωσικών θέσεων στους δυτικούς πρόποδες του λόγου του Τηλέγραφου και στη θάλασσα, κενό, μέσω του οποίου, εύκολα μπορούσε να διεισδύσει στο αντίπαλος πίσω από το ρωσικό αριστερό.

Ο Μέντσικοφ, ουδέποτε στο παρελθόν, είχε λάβει μέρος σε μάχη και παράλληλα ποτέ δεν είχε δει τα θανάσιμα αποτελέσματα των βολών των νέων τυφεκίων ραβδωτής κάννης που διέθεταν οι αντίπαλοί του. Επίσης ο Ρώσος διοικητής δεν είχε συναίσθηση της ελλιπούς εκπαίδευσης των ανδρών του και φυσικά δεν χρησιμοποίησε καθόλου το ιππικό του, το οποίο υπερείχε σε αναλογία, σχεδόν, 4:1 του αντιπάλου.

Από την άλλη πλευρά οι δύο σύμμαχοι διοικητές, αφού εξέτασαν την εχθρική τοποθεσία κατέληξαν στο σχέδιο μάχης τους, το εμπνεύστηκε ο Σαιντ Αρνώ. Βάσει αυτού δύο γαλλικές μεραρχίες θα εκμεταλλεύονταν το κενό στη ρωσική γραμμή, πλησίον της θάλασσας και θα έπλητταν το ρωσικό αριστερό πλευρό. Οι Βρετανοί θα υποστήριζαν την επίθεση, αγκιστρώνοντας τις υπόλοιπες ρωσικές δυνάμεις. Το σχέδιο αυτό ήταν καλό και ικανό να δώσει τη νίκη στους συμμάχους.

Ο δε Ράγκλαν υποσχέθηκε να το ακολουθήσει. Αμέσως μετά τη σύσκεψη όμως με τον Γάλλο ομόλογό του, ο μονόχειρας Βρετανός στρατάρχης αποφάσισε ότι ο υπερκερωτικός ελιγμός που σχεδίασε ο Σαιντ Αρνώ, δεν είχε πιθανότητες επιτυχίας. Μόνο μια κατά μέτωπο επίθεση, κατά τον Ράγκλαν, θα έφερνε τη νίκη.

Αγνοώντας τις σκέψεις του Ράγκλαν, ο Σαιντ Αρνώ διέταξε τις δυνάμεις του να κινηθούν, βάσει του συμφωνηθέντος σχεδίου. Σε πρώτο κλιμάκιο εξόρμησε η 2η Γαλλική ΜΠ, του Μποσκέ, ακολουθούμενη από την 1η του στρατηγού Κανρομπέρ και τους Τούρκους. Το ισχυρό αυτό συγκρότημα των τριών, ουσιαστικά, μεραρχιών, θα μπορούσε να επικρατήσει έναντι των Ρώσων, στο σημείο αυτό, χωρίς να χρειαστεί καν βρετανική επίθεση.

Η 2η Γαλλική ΜΠ, κινήθηκε με εμπροσθοφυλακή το επίλεκτο 3ο Σύνταγμα Κυνηγών και το εμπειροπόλεμο 3ο Σύνταγμα Ζουάβων και το Σύνταγμα Αλγερινών Κυνηγών, σε διάταξη ακροβολισμού. Ακολουθούσαν τα άλλα τρία συντάγματα της μεραρχίας, σε σχηματισμό φάλαγγας μάχης.

Ο Μπουσκέ μοίρασε τις δυνάμεις του, τελικά και έστειλε τα εφεδρικά του συντάγματα, μαζί με το μεραρχιακό πυροβολικό, να περάσουν τον ποταμό από ένα πόρο στο ύψος του χωριού Άλμα Ταμάκ, για να μη δημιουργηθεί συμφόρηση.

Οι Ρώσοι δεν αντιλήφθηκαν καν τους Γάλλους που πέρασαν τον ποταμό Άλμα από έναν πόρο κοντά στην ακτή και άρχισαν να σκαρφαλώνουν στη δυτική πλαγιά του λόφου του Τηλέγραφου. Μόνο όταν ανέβηκαν σε μια μικρή κορυφή έγιναν αντιληπτοί και το ρωσικό πυροβολικό του τομέα, έστρεψε τα πυροβόλα του εναντίον τους.

Στο μεταξύ όμως οι Γάλλοι είχαν καταλάβει το δυτικό τμήμα του λόφου και ο Σαιντ Αρνώ έστελνε προς ενίσχυση της εμπροσθοφυλακής του τη 2η και την 3η ΜΠ του. Η 1η ΜΠ του Καρνομπέρ, η οποία ακολουθούσε την 1η του Μπουσκέ, πέρασε με ευκολία τον ποταμό, πίσω από τους άνδρες του Μπουσκέ η δε 3η ΜΠ του πρίγκιπα Ναπολέοντα, διέσχισε τον ποταμό από ένα πόρο, δυτικά του χωριού Μπουρλιούκ.

Οι Ρώσοι προσπάθησαν να αντιδράσουν, αλλά τα σύγχρονα τυφέκια Minie των Γάλλων τους έπλητταν από αποστάσεις που τα δικά τους παλαιά μουσκέτα δεν μπορούσαν να απαντήσουν. Οι Γάλλοι ακροβολιστές, με εύστοχα πυρά, εξουδετέρωσαν και τους Ρώσους πυροβολητές, σκοτώνοντας και τραυματίζοντας μερικούς και τρέποντας σε φυγή τους υπολοίπους, χωρίς καν να τους πλησιάσουν.

Σύντομα και η 1η Γαλλική ΜΠ βρίσκονταν στη δυτική κορυφή του λόφου του Τηλέγραφου, με το δεξιό της καλυμμένο από τη 2η ΜΠ, με την 3η ΜΠ να ακολουθεί για να την καλύψει εξ αριστερών. Η μάχη είχε ήδη χαθεί για τους Ρώσους. Ο Ράγκλαν όμως παραλίγο να τους δώσει τη νίκη.

Ο Μέντσικοφ αντιλήφθηκε μάλλον αργά ότι το αριστερό του πλευρό κατέρρεε. Και τότε όμως δεν διάταξε μαζική αντεπίθεση κατά των Γάλλων, αλλά περιορίστηκε να ενισχύσει με όλες του τις εφεδρείες το αριστερό του. ο ίδιος τέθηκε τελικά επικεφαλής οκτώ ταγμάτων και βάδισε κατά των Γάλλων, αφήνοντας τον στρατό του χωρίς διοικητή.

Τουλάχιστον οι ρωσικές ενισχύσεις κατόρθωσαν να σταματήσουν την προέλαση της 3ης Γαλλικής ΜΠ, η οποία ήταν και η λιγότερο ισχυρή. Ο Σαιντ Αρνώ αποφάσισε να διοικήσει προσωπικά την 3η ΜΠ, αλλά τα ρωσικά πυρά τον ανάγκασαν να καταφύγει σε μια καλύβα, πλησίον του ποταμού, όπου και παγιδεύτηκε.

Έτσι, από τους τρεις διοικητές, μόνο ο Ράγκλαν είχε τη δυνατότητα να ασκήσει διοίκηση επί του συνόλου των δυνάμεών του. Ο Ράγκλαν είχε αποφασίσει να επιτεθεί, όπως αναφέρθηκε. Για τον σκοπό αυτό διέταξε την Ελαφρά Μεραρχία και τη 2η ΜΠ να αναπτυχθούν από φάλαγγα πορείας σε γραμμή, υπό τα εχθρικά πυρά. Ο περίπλοκος αυτός ελιγμός προκάλεσε σύγχυση στο βρετανικό πεζικό, με αποτέλεσμα οι γραμμές μάχης των δύο μεραρχιών να αναπτυχθούν όχι παράλληλα, όπως θα έπρεπε.

Το 7ο Σύνταγμα Βασιλικών Φουζιλιέρων της Ελαφράς Μεραρχίας, βρέθηκε πίσω από το 95ο ΣΠ της 2ης ΜΠ, αντί στο πλευρό του. Κακήν – κακώς οι δύο βρετανικές μεραρχίες αναπτύχθηκαν σε δύο γραμμές έκαστη, με περίπου 2.500-3.000 άνδρες ανά γραμμή και ετοιμάστηκαν να επιτεθούν. Όταν όμως έφτασαν σε απόσταση 1.500μ. από τις ρωσικές γραμμές ο Ράγκλαν έδωσε διαταγή να σταματήσουν.

Τι είχε συμβεί; Ο Ράγκλαν είδε τους Γάλλους να έχουν εισχωρήσει στη ρωσική τοποθεσία και αποφάσισε να σταματήσει την επίθεση. Ωστόσο δεν διέταξε τις δύο του μεραρχίες να υποχωρήσουν, ελαφρά, ώστε να μη δέχονται τα μεμακρυσμένα πυρά του ρωσικού πυροβολικού, ούτε ανέπτυξε την 1ης και την 3η ΜΠ του, που ακολουθούσαν τις δύο πρώτες, σε διάταξη μάχης, αφήνοντάς τις σε σχηματισμό φάλαγγας πορείας.

Ήδη η ώρα είχε φτάσει 15.00, η μάχη διεξαγόταν επί δύο ώρες και οι Βρετανοί δεν είχαν ακόμα περάσει τον ποταμό, παραμένοντας απλώς υπό τα πυρά του ρωσικού πυροβολικού. Πέντε λεπτά αργότερα ο Ράγκλαν διέταξε επίθεση, χωρίς όμως να καθορίσει και τους αντικειμενικούς σκοπούς της επίθεσης αυτής.

Η επίθεση ξεκίνησε, χωρίς οι Βρετανικές δυνάμεις να έχουν αναδιοργανώσει τις γραμμές τους, με τα συντάγματα να επικαλύπτονται. Οι Βρετανοί πέρασαν τον ποταμό από τη γέφυρα, ανατολικά του χωριού Μπουρλιούκ, αλλά και περνώντας μέσα από τα ποτάμι, αν και τα νερό έφτανε μέχρι το στήθος τους, δεχόμενοι φονικά πυρά.

Οι Βρετανοί πεζοί ανασχημάτισαν τις γραμμές τους και καλύφθηκαν στους ανατολικούς πρόποδες του λόφου του Τηλέγραφου. Κάποιες μονάδες διατάχθηκαν να σχηματίσουν τετράγωνα, καθώς υπήρχε διάχυτος ο φόβος του ρωσικού ιππικού. Ευτυχώς, για τους Βρετανούς, στους πρόποδες του λόφου το ρωσικό πυροβολικό δεν μπορούσε εύκολα να τους πλήξει. Διαφορετικά θα είχε επακολουθήσει σφαγή.

Με πολύ κόπο οι Βρετανοί αξιωματικοί κατάφεραν να αναδιοργανώσουν τα τμήματα τους, που είχαν αναμιχθεί κατά το πέρασμα του ποταμού. Τελικά η Ελαφρά Μεραρχία, αναδιοργανώθηκε πρώτη και στρεφόμενη ανατολικά, βάδισε κατά των ρωσικών οχυρωμάτων στον λόφο Κούργκαν. Οι Βρετανοί βρήκαν απέναντί τους δύο ρωσικά τάγματα, αναπτυγμένα σε φάλαγγα μάχης και πυροβολικό.

Το ρωσικό πεζικό, στον σχηματισμό αυτό, δεν μπορούσε να αξιοποιήσει στο έπακρο, την περιορισμένη του, ούτως ή άλλως ισχύ πυρός και τα πυρά του πυροβολικού ήταν μεν φονικά, αλλά η ταχυβολία των ρωσικών πυροβόλων ήταν περιορισμένη. Έτσι οι Βρετανοί κατάφεραν να πλησιάσουν σε απόσταση βολής. Από εκεί τον λόγο είχαν πλέον τα σύγχρονα τυφέκιά τους  με θανάσιμα αποτελέσματα για τους Ρώσους. Σε λίγο και τα βρετανικό πυροβολικό μπήκε στη μάχη.

«Τα πυρά των αγγλικών τυφεκίων και του πυροβολικού είναι τόσο πυκνά που ο διοικητής μας μετακινείται συνεχώς για να ξεφύγει από αυτά. Στο μεταξύ πολλοί στρατιώτες έχουν τρομοκρατηθεί και γονατισμένοι, συγκεντρώνονται σε ομάδες και προσεύχονται.

“Οι καρδιές μας χτυπούν δυνατά στη θέα της ατελείωτης μάζας των Βρετανών που έρχονται καταπάνω μας, το χωριό Μπουρλιούκ καίγεται και ο καπνός μας τυφλώνει. Καθώς ο εχθρός πλησιάζει τα πυροβόλα μας ανοίγουν μεγάλα κενά στις γραμμές τους. Τα κενά όμως αμέσως κλείνουν και οι αντίπαλοι, αγνοώντας τις απώλειες, συνεχίζουν να έρχονται καταπάνω μας.

“Σε λίγο νιώθουμε τα τρομακτικά αποτελέσματα από τα πυρά των τυφεκίων τους, ξανά. Κάθε βολίδα τους βρίσκει στόχο. Οι αξιωματικοί μας θερίστηκαν. Το πυροβολικό μας πολεμούσε καλά, μέχρι που εξαντλήθηκαν τα πυρομαχικά του», αναφέρει Ρώσος στρατιώτης, περιγράφοντας τη βρετανική επίθεση.

Υπό αυτές τις συνθήκες, στις 15.30, οι Βρετανοί είχαν καταλάβει τις ρωσικές θέσεις στους πρόποδες του λόφου Κούργκαν. Τότε ο αντιστράτηγος Κβετζίνσκι διέταξε το 31ο ΣΠ του να επιτεθεί. Οι Ρώσοι σχημάτισαν τέσσερις φάλαγγες εφόδου και εφόρμησαν με προτεταμένες τις ξιφολόγχες.

Στη βρετανική πλευρά, για άγνωστο λόγο, επικράτησε σύγχυση και τα τμήματα υποχώρησαν προς τον ποταμό, χωρίς στην πραγματικότητα να πιεστούν από τους Ρώσους. Από τη σύγχυση επηρεάστηκαν και τμήματα της 1ης Βρετανικής ΜΠ, τα οποία είχαν μόλις περάσει τον ποταμό και βρισκόταν στη νότια όχθη.

Έτσι, μέχρι τις 15.45, ότι είχαν κερδίσει οι Βρετανοί, με πολύ αίμα, είχε χαθεί. Στο μεταξύ οι Γάλλοι είχαν κατορθώσει να ανεβάσουν τα πυροβόλα τους στη δυτική κορυφή του λόφου του Τηλέγραφου, από όπου άνοιξαν φονικό πυρ κατά των Ρωσικών δυνάμεων, απέναντί τους. Το ρωσικό πεζικό δεν άντεξε και άρχισε να υποχωρεί. Την υποχώρησή του εκμεταλλεύτηκε το γαλλικό πεζικό, το οποίο και κατέλαβε την κύρια κορυφή του λόφου του Τηλέγραφου.

Είχε πλέον καταρρεύσει και το ρωσικό κέντρο και η μάχη είχε οριστικά κερδηθεί για τους συμμάχους. Παρόλα αυτά, καθώς δεν υπήρχε καμία επαφή μεταξύ Σαιντ Αρνώ και Ράγκλαν, ο Βρετανός αρχιστράτηγος διέταξε νέα επίθεση κατά του λόφου Κούργκαν. Αυτή τη φορά στην εμπροσθοφυλακή τάχθηκαν τα σκωτικά συντάγματα της 1ης Βρετανικής ΜΠ, το 42ο Black Watch και το 93ο Sutherland Highlanders.

H βρετανική επίθεση πέτυχε να αποσπάσει από τους Ρώσους τα οχυρώματα επί του λόφου Κούργκαν, κυρίως λόγω της πίεσης των Γάλλων, οι οποίοι, έχοντας συντρίψει το ρωσικό κέντρο, απειλούσαν με περικύκλωση το ρωσικό δεξιό πλευρό.

Ο Μέντσικοφ, ο οποίος δεν είχε πλέον την παραμικρή συμμετοχή στη διεύθυνση της μάχης, δεν είχε πλέον, άλλη επιλογή, από το να διατάξει, γενική υποχώρηση προς τη Σεβαστούπολη. Η πρώτη μάχη του Κριμαϊκού Πολέμου, στην Κριμαία, είχε λήξει με ήττα των ρωσικών δυνάμεων. Ο Ράγκλαν, φοβούμενος, όχι άδικα, την επέμβαση του ρωσικού ιππικού, δεν επέτρεψε στην Ελαφρά Ταξιαρχία να καταδιώξει τους ηττημένους Ρώσους.

Οι απώλειες ήταν βαριές. Οι Ρώσοι είχαν 1.800 νεκρούς και 3.900 τραυματίες. Οι Βρετανοί θρήνησαν 362 νεκρούς, αλλά είχαν και περισσότερους από 2.500 τραυματίες. Οι Γάλλοι είχαν τις μικρότερες απώλειες, έχοντας 200 νεκρούς και 1.200 τραυματίες. Οι μεγάλες ρωσικές απώλειες ήταν αποτέλεσμα, κατά κύριο λόγω, των πυρών των τυφεκίων ραβδωτής κάννης των συμμάχων, ενώ οι συμμαχικές απώλειες οφείλονται κατά κύριο λόγο στο ρωσικό πυροβολικό.